بورس تحصیلی در واقع کمک های مالی و یا همان کمک هزینه های تحصیلی است که معمولا از جانب دانشگاه ها ، دولت ها ، افراد خیر و موسسات علمی در اختیار دانشجویان واجد شرایط قرار می گیرد. دانشجویانی که از بورس تحصیلی استفاده می کنند در واقع به جای پرداخت هزینه برای تحصیل خود ، کمک هزینه تحصیلی دریافت می کنند و هم چنین نیازی به بازپرداخت آن ندارند.
بورس تحصیلی کمک هزینه تحصیل و زندگی افراد با استعداد است. به افرادی که موفق به دریافت بورس تحصیلی می شوند ” بورسیه “ می گویند.
کشور های توسعه یافته ای که با کاهش جمعیت رو به رو هستند معمولا برای جذب نیروی انسانی اقدام به اعطای بورس تحصیلی می کنند.
بورس های تحصیلی نیز معمولا در مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) در نظر گرفته می شوند اما داوطلبان با داشتن شرایطی می توانند نسبت به اخذ آن در مقطع کارشناسی نیز اقدام کنند.
به دلیل هزینه های بالا و سرسام آوری که زندگی و تحصیل در خارج از کشور در پی دارد اکثر داوطلبان سعی دارند تا با اخذ بورس تحصیلی در خارج از کشور ادامه تحصیل دهند. اما این بورس های تحصیلی به دو دسته تقسیم می شوند ، دسته اول بورس تحصیلی ، بدون توقع انجام هیچ گونه فعالیتی از دانشجویان به آن ها پرداخت می شود. دانشجویانی هم که موفق به دریافت بورس تحصیلی دسته دوم می شوند می بایست در کنار تحصیل خود فعالیت های جانبی دیگری را نیز انجام دهند. در ادامه مطلب و در قسمت ” انواع بورس های تحصیلی “ به طور کامل به این موضوع می پردازیم.
حتما بخوانید: بررسی فلوشیپ و اسکالرشیپ و نحوه یافتن فرصت های فلوشیپ
انواع بورس تحصیلی
همان طور که در قسمت قبل اشاره شد بورس تحصیلی دارای دو دسته است. در این قسمت سعی داریم به جزئیات و شرح انواع بورس های تحصیلی بپردازیم.
بورس و کمک هزینه تحصیلی بدون انجام فعالیت های جانبی
دریافت بورس تحصیلی بدون انجام فعالیت های جانبی نیز خود شامل چند دسته می شود. نوع اول آن ، بورس تحصیلی فول فاند (full fund) است. در این بورس تحصیلی هزینه های تحصیل و زندگی دانشجوی بورسیه به طور کامل پرداخت می شود. به همین دلیل است که رقابت زیادی برای دریافت این بورسیه میان دانشجویان وجود دارد.
نوع دیگر این بورس ها به این صورت است که تنها بخشی از هزینه های تحصیل دانشجویان به صورت درصدی و یا پولی به آن ها تعلق می گیرد. به طور مثال ممکن است هزینه تحصیل آن ها را 50 درصد کاهش دهند و یا معادل این مبلغ را به طور نقدی به آن ها پرداخت کنند. این نوع بورسیه نیز porital fund نامیده می شود.
به غیر از موارد بالا بورس هایی نیز هستند که مدت زمان مشخصی دارند (مثلا یک سال) و دانشجویان پس از اتمام زمان مورد نظر باید نسبت به تمدید آن اقدام نمایند. اما به طور کلی دانشجویان بورسیه نیازی به باز پرداخت این هزینه ها و یا انجام فعالیتی در قبال آن نخواهند داشت.
اصلی ترین بورس هایی که دانشجویان در صورت اخذ آن ها نیازی به انجام و ارائه ی فعالیت های جانبی نخواهند داشت مطابق زیر است :
1. بورس یا فلوشیپ تحصیلی : این نوع بورس معمولا برای تشویق دانشجویان به ادامه تحصیل به آن ها داده می شود و اخذ آن ملزم به داشتن شرایط خاصی نیز می باشد. فلوشیپ تحصیلی دارای مدت زمان مشخصی است و دانشجو پس از پایان مهلت آن در صورت داشتن شرایط مورد نیاز می بایست نسبت به تمدید آن اقدام کند.
این نوع کمک مالی به دانشجویان همه مقاطع تحصیلی و هم چنین همه رشته ها تعلق می گیرد هر چند که میزان اختصاص آن به مقطع دکتری بیشتر از سایر مقاطع می باشد. فلوشیپ تحصیلی علاوه بر هزینه های تحصیل ممکن است هزینه زندگی دانشجویان بورسیه را نیز پوشش دهد.
2. تحصیل رایگان : یکی از امتیازاتی که به عنوان تشویق برای برخی از دانشجویان در نظر گرفته می شود تحصیل رایگان در دانشگاه می باشد. در این نوع بورس که بیشتر شامل مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد می شود دانشگاه ها تمام یا قسمتی از شهریه را برای دانشجویان بورسیه حذف می کنند.
توجه داشته باشید این بورس به عنوان یک تشویق برای دانشجویان است و صرفا باعث حذف و یا کاهش شهریه دانشگاه مورد نظر می شود.
3. بورس Awards : این نوع بورس به معنی جایزه یا پاداش است و برخلاف سایر بورس ها که به حساب دانشگاه محل تحصیل واریز می شوند ، این بورس به حساب خود دانشجو واریز می شود. بورس Awards گاهی نیز به صورت غیر نقدی و در قالب بن کتاب ، هزینه شرکت در کنفرانس های بین المللی و … پرداخت می شود.
بورس و کمک هزینه تحصیلی به همراه انجام فعالیت های جانبی
برای اخذ این نوع بورس ، داوطلبان موظف اند در قبال دریافت کمک هزینه های پرداختی توسط دانشگاه ، دولت یا … ، فعالیت هایی را نیز انجام دهند در غیر این صورت مشمول استفاده از این بورس نخواهند شد. مهم ترین انواع این دسته از بورس ها را در ادامه بیان خواهیم کرد.
1. دستیار تدریس (TA) : فردی که به عنوان دستیار تدریس استاد خود انتخاب می شود ، در تصحیح برگه های امتحانی ، رفع اشکال دانشجویان و سایر موارد به استاد خود کمک می کند. در بسیاری از موارد با توجه به نظر دانشگاه مقصد و مسئولین مربوطه ، فردی که به عنوان TA انتخاب می شود از پرداخت بعضی از هزینه های تحصیل مانند هزینه خوابگاه ، شهریه و … معاف می شود. در برخی از دانشگاه های آمریکا نیز فردی که به عنوان دستیار استادی معرفی می شود ، نه تنها از پرداخت هزینه های تحصیل معاف می شود بلکه حقوقی که دریافت می کند می تواند کفاف زندگی او را نیز بدهد.
2. دستیار تحقیق (RA) : اگر دانشجو به عنوان دستیار تحقیق و یا همان دستیار آزمایشگاه ، در کنار استاد خود و در رشته مشابه با رشته تخصصی استادش به مطالعه و تحقیق بپردازد می تواند از جانب وی و دانشگاه حقوقی دریافت نماید.
3. کارآموزی : Internship یا همان کارآموزی یک نوع کار پاره وقت است که دانشجو می تواند در زمان تحصیل خود در دانشگاه یا موسسات خارج از دانشگاه به آن بپردازد و حقوق دریافت کند. حقوق دریافتی از کارآموزی با این که نسبتا پایین است اما به خوبی می تواند هزینه های تحصیل دانشجویان را پوشش دهد و نسبت به حقوق دریافتی توسط دانشجویان دستیار تحقیق یا دستیار تدریس بیشتر است.
شرایط اخذ بورس تحصیلی
دریافت بورس تحصیلی در مقاطع مختلف شرایط خاصی نیز دارد و تنها افراد واجد شرایط مجاز به استفاده از امتیازات بورس تحصیلی می باشند. این شرایط با توجه به ملاک ها و معیارهای هر دانشگاه متفاوت خواهد بود. دراین قسمت به بیان شرایط کلی که برای اکثر دانشگاه ها دارای اهمیت می باشد می پردازیم.
داشتن مدرک کارشناسی و یا کارشناسی ارشد
ریز نمرات هر مقطع تحصیلی
داشتن مدرک یکی از آزمون های زبان مانند GRE ، آیلتس و … با نمره ای بالاتر از میانگین
داشتن توصیه نامه از اساتید مطرح مقاطع قبلی
نوشتن یک انگیزه نامه یا SOP اصولی و دقیق
سوابق تحصیلی ، پژوهشی و کاری
داشتن ویزا برای کشور مورد نظر